Veelgestelde vragen

De gemeente Groningen groeit sterk de laatste jaren. Er wonen steeds meer mensen. Al meer dan 200.000 inmiddels, en de stad groeit door. Groningen biedt steeds meer arbeidsplaatsen voor mensen die in de regio wonen én is uitgegroeid tot een van de populairste steden van het land. Dat is merkbaar aan het verkeer op de zuidelijke ringweg, dat blijft toenemen. Vooral in de spitsuren komt de gehele zuidelijke ringweg capaciteit te kort, van de aansluiting Hoogkerk tot de aansluiting Europaweg. Daardoor nemen de reistijden toe en de bereikbaarheid en de veiligheid af. Ook ontstaat er vertraging op de wegen in de stad, waardoor kantoren, bedrijventerreinen en wijken minder goed te bereiken zijn. Dit leidt tot files, tot meer ongelukken en tot een slechte doorstroming van het verkeer. Dat vraagt ook extra aandacht voor de verkeersveiligheid. En de ringweg kan veel beter in de stad worden ingepast.

Het project verbetert niet alleen de bereikbaarheid van stad en regio. Het vergroot ook de verkeersveiligheid en bevordert het leefklimaat. Het leidt tot een leefbare en veilige woonomgeving. Het project versterkt de samenhang van de stadsdelen en maakt woningen en dagelijkse voorzieningen beter bereikbaar. Daarmee draagt het project ook bij aan het behouden en uitbreiden van de werkgelegenheid en de economische ontwikkeling van stad en regio.

Voor het project is een taakstellend budget afgesproken van 642 miljoen euro (prijspeil 1 januari 2017, inclusief btw en exclusief Baten Lasten Dienst). Het beschikbare budget is voldoende om het voorgestelde plan uit te voeren. In de raming is ook rekening gehouden met onvoorziene kosten. De Provincie Groningen staat garant bij kostenoverschrijdingen. Om tegenvallers te voorkomen, is binnen het project veel aandacht voor kostenbeheersing. In eerste instantie konden drie extra wensen niet in het plan worden opgenomen. In november 2017 is beslist dat ook deze extra wensen worden uitgevoerd.

Het Tracébesluit, de Inrichtingsplannen en het plan voor de Helperzoomtunnel zijn voorbereid door één projectorganisatie: Aanpak Ring Zuid. Die staat onder leiding van een stuurgroep waarin Rijk, Provincie Groningen en Gemeente Groningen intensief samenwerken. Samen nemen zij besluiten. Daarnaast hebben Rijk, Provincie en Gemeente elk hun eigen verantwoordelijkheden, bevoegdheden en verplichtingen. Het Rijk (de minister van Infrastructuur en Waterstaat) is het bevoegd gezag voor de zuidelijke ringweg zelf, want dat is een rijksweg.

De communicatie van het project Aanpak Ring Zuid is er vanaf het begin op gericht omwonenden en andere belanghebbenden actief en intensief te informeren. De projectorganisatie probeert zakelijke, juiste en tijdige informatie te bieden en open te communiceren. Er zijn diverse huis-aan-huiskranten en (elektronische) nieuwsbrieven verspreid. Ook deze projectwebsite is een belangrijk middel. Op deze website kunnen bezoekers reageren, vragen stellen en hun mening geven. Zo wordt het project van alle kanten belicht. Vragen worden door de projectorganisatie beantwoord.

Al vanaf 2011 zijn bewonersorganisaties, individuele bewoners, bedrijven, scholen, woningcorporaties en weggebruikers bij het planproces betrokken. Dit gebeurt via vier platforms, via informatiebijeenkomsten, via werkgroepen in de wijken en via persoonlijke gesprekken met iedereen die dit wilde. Tijdens de ontwikkeling van het ontwerp zijn veel overleggen gevoerd met bewoners, organisaties, bedrijven en scholen. Zo is een alternatief van het Wijkcomité Helpman voor de locatie van de Helperzoomtunnel meegenomen in het onderzoek hiernaar. De alternatieven die Arthur Kamminga (inwoner van Groningen) heeft ingediend, zijn onderzocht en besproken. Voor de verbindingsweg naast de Maaslaan zijn diverse alternatieve voorstellen bestudeerd. Met bewoners is overlegd over drie varianten voor de inrichting van de Vondellaan. Ook wensen van de scholen in Helpman zijn in de plannen meegenomen. Verder hebben de zienswijzen geleid tot een groot aantal kleinere aanpassingen.

Onder de noemer Aanpak Ring Zuid hebben de gemeente, de provincie en het Rijk samen een plan gemaakt voor de ombouw van de zuidelijke ringweg. Het plan moet de stad beter bereikbaar, veiliger en leefbaarder maken. Meest opvallende verandering is het verdwijnen van de verkeerslichten op het Julianaplein. Hier kan het verkeer uit alle richtingen straks doorrijden. Ook het Vrijheidsplein wordt ongelijkvloers. Tussen de Hereweg en het Oude Winschoterdiep wordt de weg verdiept aangelegd. Hier bovenop komen ‘deksels’, waarop een nieuw park ontstaat: het Zuiderplantsoen. De directe aansluitingen op de Hereweg en de Oosterpoort verdwijnen. Daar staan tegenover o.a. een nieuwe verbindingsweg tussen Hereweg en Julianaplein en een nieuwe aansluiting voor bedrijventerreinen Eemspoort en Driebond.

Daarnaast verbetert de ombouw van de zuidelijke ringweg de kwaliteit van de ruimte in de omgeving. Een belangrijke barrière tussen de zuidelijke stadsdelen verdwijnt. Waar de ringweg onder de grond gaat, worden de opgeknipte delen van de stad weer met elkaar verbonden. Ook het Sterrebos wordt weer in ere hersteld.

Het plan voor de zuidelijke ringweg kent een lange geschiedenis. Daarin zijn verschillende alternatieven onderzocht. Belangrijke conclusie: ongeveer 80% van het verkeer op de zuidelijke ringweg is op weg naar een bestemming in de stad of komt daar vandaan. Slechts 20% van het verkeer passeert de stad alleen maar. Dit betekent dat een alternatieve route langs de stad de verkeersproblemen op de zuidelijke ringweg niet oplost.

In 2009 hebben het Rijk, de Provincie Groningen en de Gemeente Groningen samen gekozen voor een voorkeursvariant. In deze variant blijft de zuidelijke ringweg op het huidige tracé. Een deel van de weg wordt verdiept aangelegd. Deze variant is een combinatie van de meest kansrijke varianten die zijn bestudeerd. Tussen 2010 en 2014 is deze variant uitgewerkt in een concreet plan.

De zuidelijke ringweg wordt een zo groen mogelijke weg, met een begroeide middenberm. Waar mogelijk komen groene zijbermen met bomen. Op sommige plekken zijn geluidsschermen noodzakelijk. Alle geluidsschermen worden met klimplanten begroeid. Zowel aan de kant van de weggebruikers als aan de kant van de bewoners. Er is één uitzondering: op viaducten waar de ringweg belangrijke stedelijke routes kruist, komen transparante schermen. Zo zijn deze routes vanaf de ringweg herkenbaar.

De zuidelijke ringweg is wettelijk gezien een autoweg. Normaalgesproken geldt daarvoor een maximumsnelheid van 100 km/uur. Rijk, Provincie en Gemeente hebben er samen voor gekozen om voor de zuidelijke ringweg een uitzondering te maken. De reden hiervoor is dat de weg door stedelijk gebied gaat. Ook is er te weinig ruimte beschikbaar om de weg in te richten als een 100 km/uur-autoweg. De huidige snelheid van 70 km/uur komt op het rijkswegennet vrijwel niet meer voor. Het is voor het verkeer duidelijker en veiliger als in vergelijkbare situaties dezelfde snelheden gelden. Daarom is gekozen voor de landelijk meer voorkomende snelheid van 80 km/uur. Door het invoeren van deze snelheid wordt de reistijd op de zuidelijke ringweg iets korter.

De gemeente Groningen groeit sterk de laatste jaren. Er wonen steeds meer mensen. Al meer dan 200.000 inmiddels, en de stad groeit door. Groningen biedt steeds meer arbeidsplaatsen voor mensen die in de regio wonen én is uitgegroeid tot een van de populairste steden van het land. Dat is merkbaar aan het verkeer op de zuidelijke ringweg, dat blijft toenemen. Vooral in de spitsuren komt de gehele zuidelijke ringweg capaciteit te kort, van de aansluiting Hoogkerk tot de aansluiting Europaweg. Daardoor nemen de reistijden toe en de bereikbaarheid en de veiligheid af. Ook ontstaat er vertraging op de wegen in de stad, waardoor kantoren, bedrijventerreinen en wijken minder goed te bereiken zijn. Dit leidt tot files, tot meer ongelukken en tot een slechte doorstroming van het verkeer. Dat vraagt ook extra aandacht voor de verkeersveiligheid. En de ringweg kan veel beter in de stad worden ingepast.

Het project verbetert niet alleen de bereikbaarheid van stad en regio. Het vergroot ook de verkeersveiligheid en bevordert het leefklimaat. Het leidt tot een leefbare en veilige woonomgeving. Het project versterkt de samenhang van de stadsdelen en maakt woningen en dagelijkse voorzieningen beter bereikbaar. Daarmee draagt het project ook bij aan het behouden en uitbreiden van de werkgelegenheid en de economische ontwikkeling van stad en regio.

Voor het project is een taakstellend budget afgesproken van 642 miljoen euro (prijspeil 1 januari 2017, inclusief btw en exclusief Baten Lasten Dienst). Het beschikbare budget is voldoende om het voorgestelde plan uit te voeren. In de raming is ook rekening gehouden met onvoorziene kosten. De Provincie Groningen staat garant bij kostenoverschrijdingen. Om tegenvallers te voorkomen, is binnen het project veel aandacht voor kostenbeheersing. In eerste instantie konden drie extra wensen niet in het plan worden opgenomen. In november 2017 is beslist dat ook deze extra wensen worden uitgevoerd.

Het Tracébesluit, de Inrichtingsplannen en het plan voor de Helperzoomtunnel zijn voorbereid door één projectorganisatie: Aanpak Ring Zuid. Die staat onder leiding van een stuurgroep waarin Rijk, Provincie Groningen en Gemeente Groningen intensief samenwerken. Samen nemen zij besluiten. Daarnaast hebben Rijk, Provincie en Gemeente elk hun eigen verantwoordelijkheden, bevoegdheden en verplichtingen. Het Rijk (de minister van Infrastructuur en Waterstaat) is het bevoegd gezag voor de zuidelijke ringweg zelf, want dat is een rijksweg.

Het project vermindert het verkeersgeluid in de omgeving. Dat blijkt uit het Milieueffectrapport (pdf, 7.9 MB) (hoofdstuk 7). De afname van het geluid is te danken aan de geluidsmaatregelen die in het plan zijn opgenomen. Het gaat onder meer om het aanleggen van 'stil asfalt' en het plaatsen van geluidsschermen op plekken waar huizen of scholen staan. In het deel van de weg dat verdiept wordt aangelegd, komen geluidsabsorberende wanden. Al deze maatregelen samen zorgen ervoor dat de geluidsoverlast binnen de wettelijke normen blijft. Het aantal woningen in de omgeving dat geluidhinder van het verkeer ondervindt, neemt af. Er zijn geen woningen waarbij het verkeersgeluid de wettelijke grenzen overschrijdt. Wel zijn er ruim honderd woningen waarbij het verkeersgeluid op de gevel hoger wordt dan het streven was. Hier wordt zo nodig geluidsisolatie aangebracht als uit onderzoek blijkt dat het geluid te veel de woning binnendringt.

In de toekomst hebben minder woningen geluidsoverlast van de zuiderlijke ringweg dan nu. Bron: Milieueffectrapport.

Rijkswaterstaat is verplicht om ervoor te zorgen dat het verkeersgeluid van de zuidelijke ringweg onder een afgesproken maximale waarde blijft. Daarom controleert Rijkswaterstaat het verkeersgeluid jaarlijks. Als het geluid boven de afgesproken maximale waarde komt, moet Rijkswaterstaat maatregelen nemen. Bijvoorbeeld stiller asfalt aanleggen of geluidsschermen plaatsen of verhogen.

Bij de onderzoeken naar geluidsbelasting en luchtkwaliteit gaat het om het beoordelen van een toekomstige situatie. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een voorgeschreven rekenmodel. Om de uitkomst daarvan goed te kunnen vergelijken met de huidige situatie, is met hetzelfde model ook de huidige geluidsoverlast en de luchtkwaliteit berekend. Dit is de gebruikelijke werkwijze. Regelmatig wordt getoetst of de berekeningen van de modellen nog overeenkomen met de uitkomsten van de metingen. In Groningen gaan de gemeente en de provincie de luchtkwaliteit meten na de ombouw van de zuidelijke ringweg.

De gemeente heeft de GGD, als onafhankelijke partij, gevraagd te kijken naar de gezondheidseffecten van dit project. De GGD heeft dit onderzocht aan de hand van het Milieueffectrapport. In de Gezondheidseffectscreening (pdf, 1.5 MB) zijn de uitkomsten hiervan terug te lezen. Conclusie van deze screening is dat er geen aanleiding is om aan te nemen dat het project gezondheidsrisico’s oplevert.

Uiteindelijk krijgt de omgeving van de zuidelijke ringweg meer groen dan nu. Bij de aanleg van de zuidelijke ringweg gaat in eerste instantie groen verloren. Dat komt doordat de weg nu op een grondlichaam ligt, met op de taluds (hellingen) bomen en beplanting. Voor de uitvoering moeten die worden gekapt. Voor alle bomen die verdwijnen, komt er een nieuwe terug. Na de ombouw heeft de zuidelijke ringweg een meer groene uitstraling dan nu, met een begroeide middenberm en waar mogelijk groene zijbermen met bomen. Tegen de geluidsschermen komen aan beide zijden klimplanten. Een fors deel van de weg wordt verdiept aangelegd. Op de drie deksels die hier bovenop komen, komt meer groen terug dan er daarvoor verdwijnt. Ook ontstaan er meer aaneengesloten groengebieden, zoals het Zuiderplantsoen. Zoogdieren en amfibieën krijgen daardoor een betere leefomgeving.

In totaal moeten er circa 600 solitaire bomen gekapt worden. Verder moeten er bomen worden gekapt die zich in een houtopstand bevinden. Ongeveer 150 bomen kunnen verplant worden.

De zuidelijke ringweg gaat straks gekenmerkt worden door verhoogde zijbermen met zuilvormige bomen. Alleen al langs de ringweg komen circa 1.000 nieuwe bomen. Verder krijgt de Brailleweg langs het Noord-Willemskanaal een dubbele bomenlaan, hier komen circa 200 platanen. In het Zuiderplantsoen boven de verdiepte ligging, komen ongeveer 240 nieuwe bomen, van verschillende soorten. In totaal gaan we ruim 2.000 nieuwe bomen planten.

De bomendeskundige heeft beoordeeld welke bomen verplant kunnen worden. Dit zijn vooral lindes rondom het voormalige parkeerterrein aan de Vondellaan en de Lübeckweg. Het behouden of verplaatsen van alle oude (‘monumentale’) bomen is financieel en vanuit het oogpunt van het ontwerp niet haalbaar.

Het is de bedoeling dat het project en de werkzaamheden geen invloed hebben op het grondwater. Uit het Milieueffectrapport (pdf, 7.9 MB) (hoofdstuk 10) blijkt dat de aanleg van het verdiepte deel van de zuidelijke ringweg ongewenste effecten op het grondwater kan hebben. Dat geldt zowel voor de bouwperiode (die tijdelijk is) als voor de nieuwe situatie (die permanent is). De aannemer moet daarom op basis van de onderzoeksresultaten een plan maken om het grondwater te beheersen. In het contract worden hiervoor specifieke eisen opgenomen. Tijdens de uitvoering wordt de grondwaterstand doorlopend in de gaten gehouden. Mochten er toch veranderingen optreden, dan moet de opdrachtnemer hierop direct actie ondernemen.

Ja. Tussen de Hereweg en het Oude Winschoterdiep verdwijnt de zuidelijke ringweg onder de grond: hij wordt verdiept aangelegd. Bij het ontwerpen van dit weggedeelte zijn ook brandweer, politie en ambulancediensten betrokken. Het is uniek dat dit al zo vroeg in het proces gebeurt. Voor het verdiepte weggedeelte is een veiligheidsplan (pdf, 1 MB) gemaakt waarin staat welke voorzieningen en maatregelen noodzakelijk zijn. Het plan is gebaseerd op eisen uit de wet- en regelgeving en op specifieke onderzoeken naar de veiligheid in verdiepte weggedeeltes.

Door het project verandert er ten opzichte van de huidige situatie niets in de vervoersstromen van gevaarlijke stoffen. Uit onderzoek blijkt dat er geen grote risico’s zijn voor de omgeving en de omwonenden. Het ‘groepsrisico’ (de kans dat per jaar een grote groep personen hieraan overlijdt) blijft ruim onder de norm. De veiligheid verbetert zelfs, doordat het verkeer bij het Julianaplein en Vrijheidsplein geen verkeerslichten meer treft.

Lees meer over dit onderwerp in het deelrapport Externe veiligheid (pdf, 2.7 MB), een bijlage bij het Milieueffectrapport (pdf, 7.9 MB).

De ombouw van de zuidelijke ringweg is een grote, langdurige en ingewikkelde operatie. Daarom hebben de beheerders van de wegen, bruggen en sporen in Groningen de samenwerkingsorganisatie Groningen Bereikbaar opgericht. Ook de Groninger werkgevers doen hier actief in mee. Deze organisatie moet ervoor zorgen dat Groningen tijdens de uitvoering van grote projecten aan weg en spoor goed bereikbaar blijft. Uitgangspunt bij de ombouw is dat in beide richtingen op de zuidelijke ringweg steeds twee rijstroken beschikbaar blijven. De overlast wordt zo veel mogelijk beperkt door een mix van maatregelen, bekend als de Minder Hinder-aanpak.

Tijdens de werkzaamheden aan de zuidelijke ringweg is de rest van de ringweg de belangrijkste omleidingsroute. Daarnaast mogen enkele andere wegen worden gebruikt als tijdelijke omleidingsroutes, bijvoorbeeld voor lokaal bestemmingsverkeer. Hierbij gaat het om wegen die extra verkeer kunnen verwerken. Dit zullen voornamelijk routes zijn die nu ook al worden gebruikt voor de ontsluiting van woonwijken.

Bij dit omvangrijke project is het onvermijdelijk dat omwonenden te maken krijgen met verschillende vormen van bouwhinder. Te denken valt aan bouwverkeer, geluidsoverlast, stof en trillingen. Inzet is om deze hinder zo veel mogelijk te beperken. Hierbij moet worden voldaan aan de wettelijke eisen en lokale verordeningen. Daarbij gelden onder andere de Algemeen Plaatselijke Verordening Groningen (2009) en de Beleidsregel Bouwhinder (2013) van de gemeente Groningen.

Ja, alle buurten en wijken blijven steeds goed bereikbaar voor politie, ambulance en brandweer. Dat geldt zowel tijdens de uitvoeringsperiode als daarna. Alle buurten en wijken blijven te bereiken binnen de wettelijk voorgeschreven aanrijtijden. We hebben hierover regelmatig overleg met de hulpdiensten (politie, brandweer en ambulance).

Doordat de verkeerslichten op het Julianaplein verdwijnen, stroomt het doorgaande verkeer hier straks veel beter door. Het verkeer dat straks vanaf het Julianaplein de stad ingaat, komt wel verkeerslichten tegen. Op de route vanaf Assen naar het centrum bijvoorbeeld komt de automobilist vanaf de A28 straks langs drie verkeerslichten. Deze zijn aan elkaar gekoppeld (‘groene golf’), zodat je niet steeds opnieuw hoeft te wachten. Door deze verkeerslichten wordt het verkeer gedoseerd tot de stad toegelaten. De verwachting is dat dit leidt tot een goede doorstroming op de wegen in de stad.

De ombouw van de zuidelijke ringweg heeft in De Wijert vooral effect op het verkeer in de Vondellaan. Volgens de verkeersprognoses wordt het in de andere straten in De Wijert niet noemenswaardig drukker. Er wordt geen grote toename van sluipverkeer verwacht. Veel straten in De Wijert zijn ingericht als 30-kmgebied. Ook hebben veel straten eenrichtingsverkeer. Deze maatregelen ontmoedigen sluipverkeer.

De Papiermolen blijft hét openluchtzwembad van Groningen. Maar het nieuwe Julianaplein vraagt wel meer ruimte dan nu. Ook moet er een bergingsvijver blijven bestaan, waarin bij hevige neerslag het water van de Rivierenbuurt kan worden opgevangen. Daarom moet De Papiermolen een stukje grond inleveren. Dit gaat ten koste van struikgewas en een strookje van de ligweide. Het groene karakter van de ligweide blijft behouden, onder andere door de aanleg van een groene wal tussen de ligweide en het nieuwe Julianaplein. De groene wal wordt drie meter hoog en wordt beplant met klimop. Lees ook het artikel over wat het project betekent voor de Papiermolenlaan.

De Helperzoomtunnel is nodig ter vervanging van de huidige spoorwegovergang bij de Esperantostraat. Deze spoorwegovergang gaat dicht vanwege de uitbreiding van het treinverkeer. Met de Helperzoomtunnel blijft er een autoverbinding bestaan tussen Helpman/Coendersborg en de overzijde van het spoor. Deze wijkverbinding is niet alleen noodzakelijk voor autoverkeer, maar ook voor het openbaar vervoer en de hulpdiensten.

De tunnel wordt een verbinding voor auto’s, fietsers en voetgangers. Vrachtverkeer is verboden. Bussen en hulpverleningsdiensten mogen er wel doorheen.

We verwachten dat in april 2020 het eerste verkeer door de Helperzoomtunnel gaat.

Uit een test die aannemer Combinatie Herepoort kort voor het inschuiven heeft uitgevoerd, bleek dat de grond zich anders gedroeg dan verwacht. Op basis hiervan besloot Combinatie Herepoort deze operatie uit te stellen.

Combinatie Herepoort had voordat de tunnel zou worden ingeschoven alle bodemonderzoeken uitgevoerd die zij op basis van richtlijnen nodig achtten. Toch gedroeg de grond zich anders dan verwacht. Daarom zijn er extra grondmonsters genomen, waarop veel laboratoriumonderzoek is uitgevoerd. Uit het aanvullende onderzoek is gebleken dat de grondsamenstelling diverser was dan gedacht. Zo bleken er zwakke plekken in de potklei te zitten.

Daarover vinden op dit moment gesprekken plaats tussen opdrachtgever Aanpak Ring Zuid en aannemer Combinatie Herepoort. Het contract dient hierbij als uitgangspunt.