TOEN: 'Met de schaalstok en rekenliniaal rekende ik alles na'

Het is 1962. Gjalt Kootstra woont thuis bij zijn ouders in Drachten. Zijn werk in de bouw bevalt hem goed: hij had al meegewerkt aan verschillende bouwprojecten en ruilverkavelingen. "Maar die waren me eigenlijk te klein. Ik was een jonge knaap, wilde wat meer spektakel", vertelt de nu 79-jarige Kootstra. Dat spektakel vindt hij in de aanleg van de zuidelijke ringweg in Groningen.

Vliegende keep

"Ik ging werken voor aannemersbedrijf S.A. Sanders in Delft. Het was onze taak om het grondwerk voor de aanleg van een aantal nieuwe wegen te doen: de A7, vanaf de Piccardthof tot aan de spoorlijn van Groningen naar Assen, het Julianaplein en de A28 vanaf de Parkbrug tot aan Haren. Daarnaast moesten we het Noord-Willemskanaal omleggen. We moesten de slappe klei of slib uitbaggeren – op sommige plekken tot wel negen meter diep – en het ontstane gat weer aanvullen en ophogen met zand.

Het was op dat moment het grootste wegenbouwproject dat in Noord-Nederland werd uitgevoerd."

Als assistent van de hoofduitvoerder is Kootstra vliegende keep. "Alles wat maar een beetje technisch was en uitgezocht moest worden, kwam op mijn bordje terecht. Ik had een auto van de zaak – in die tijd best bijzonder – en reed van de ene kant van het werk naar de andere. De Van Iddekingebrug en de Van Ketwich Verschuurbrug waren er nog niet, dus we moesten kilometers omrijden."

Origineel bestek

Kootstra woont tegenwoordig in Haren. Aan de keukentafel vouwt hij een grote tekening uit. "Dit is het toenmalige bestek met tekeningen uit die tijd van de eerste ringweg. Ik heb bijna alles weggegooid, maar dit heb ik voor de aardigheid bewaard. Ik heb ook nog een fotoalbum met werkfoto’s en krantenknipsels uit die periode." Op de papieren staan allerlei aantekeningen. "Tijdens de werkzaamheden bleek weleens dat iets in de praktijk anders uitpakte dan gedacht. Daar moesten we dan, in overleg met opdrachtgever Rijkswaterstaat, oplossingen voor verzinnen."

In totaal baggerden en verwerkten de jonge Gjalt en zijn collega’s 900.000 kuub grond en wonnen ze 2 miljoen kuub zand. "Dat was meer dan we aanvankelijk dachten", weet Kootstra nog goed. Hij wijst op het bestek. "Daar waar nu alle wegen en het Julianaplein liggen, waren eerst weilanden. We hadden berekend hoe lang we zouden moeten baggeren. Maar toen we al een aantal dagen bezig waren en het maar niet opschoot, werd de hoofduitvoerder achterdochtig. Hij zei: 'Kootstra – in die tijd sprak men elkaar nog niet met de voornaam aan – reken jij alles eens na'."

‘De hoofduitvoerder zei: Kootstra, reken jij alles eens na’

Gjalt Kootstra

300.000 kuub extra

En zo gebeurt het. Drie weken lang trekt Gjalt zich terug in zijn ouderlijk huis. "Daar was het een stuk rustiger dan in de aannemerskeet." Met een schaalstok en rekenliniaal rekent hij alles na. Wat bleek? ‘Er zaten grote verschillen tussen de bestektekeningen en de werktekeningen. We zouden zo’n 300.000 kuub grond méér moeten uitbaggeren. Dat betekende ook dat diezelfde hoeveelheid zand extra gewonnen moest worden."

Kootstra’s conclusies hebben tot gevolg dat niet alleen de hele planning moet worden gewijzigd, maar ook dat er te weinig plek zal zijn om alle uitgebaggerde grond op te slaan. Ook blijkt de aangewezen zandwinplaats te klein om nog eens 300.000 kuub zand te winnen. "Om de grond te kunnen opslaan, moest een boerderij met 25 hectare land worden aangekocht. Op die plek is trouwens later de wijk Hoornsemeer gebouwd."

Broekie

Het nieuws over de verkeerde berekeningen verspreidt zich snel onder de bouwers. "Ze vonden het maar niks, dat zo’n broekie alles door de war schopte. Gelukkig had ik de hoofduitvoerder steekproefsgewijs zaken laten checken. Toch geloofden sommigen me niet. Dan zei ik: ‘Reken maar na!’ – ze hadden dan snel genoeg ik de gaten dat ik gelijk had."

Voor Kootstra was het project één grote leerschool. "We werkten met machines en materieel die toen het nieuwste van het nieuwste waren. Ook ontdekte ik dat mijn hart lag bij het grote grondverzet en alles wat daarbij komt kijken. Grote machines, meters maken, dat vind ik mooi."

Tijd voor verandering

Nu de ringweg wordt omgebouwd en vernieuwd, volgt Kootstra de ontwikkelingen op de voet. "Soms lees ik artikelen over onverwachte problemen die tijdens het werk de kop opsteken. Dan moet ik altijd glimlachen: bij ons was dat toentertijd immers niet anders." Of hij het jammer vindt dat de oude weg straks verdwenen is? Gjalt schudt zijn hoofd. "De weg zoals we die destijds aangelegd hebben, is niet meer geschikt voor de hoeveelheid verkeer die er elke dag overheen rijdt. Het is tijd voor verandering."

Titelfoto: Jeroen van Kooten.