TOEN: Paardenkoersen op de drafbaan in het Stadspark
De voormalige drafbaan in het Stadspark is tegenwoordig het decor voor evenementen, zoals het Bevrijdingsfestival. Ruim honderd jaar geleden werd de drafbaan geopend, in aanwezigheid van koningin Wilhelmina. Paardenkoersen zijn jarenlang een grote bron van vermaak geweest voor de inwoners van de stad Groningen.
Paardenkoersen werden in Nederland populair aan het eind van de 19e eeuw. In 1886 richtte de bekende industrieel Jan Evert Scholten de Groninger Harddraverij- en Ren-Vereeniging op. Bij een draverij wordt een paard voor een karretje gespannen (een sulky), waarop de menner zit (een ‘jockey’). Bij paardenrennen zit de ruiter op het paard. De draverijen en rennen werden vaak op één koersdag gecombineerd.
De eerste kortebaandraverijen in Groningen werden verreden op de Korreweg. De paarden renden rechtuit, over een korte afstand van ongeveer 300 meter. Al gauw werd er ook over langere afstanden gekoerst, zoals de Engelse mijl. In de buurt van de Korreweg moest men op een doodlopende weg tweemaal 804,5 meter draven.
Glimmen en Korreweg
Van 1892 tot 1900 werd er gekoerst in Glimmen, op renbaan Vogelzang. Dit was een grasbaan van 1250 meter lang. Aan de zuidzijde stond een tribune met 1160 genummerde plaatsen. In juni 1892 werd deze baan officieel in gebruik genomen, met als gasten de nog maar elfjarige koningin Wilhelmina en haar moeder koningin-regentes Emma.
Na enige tijd vond men de grote afstand tot de stad toch wel een nadeel. Toen de gemeente Haren bovendien besloot hier geen draverijen meer op zondag toe te staan, werd weer een andere plek gezocht. Dat werd het Noorder Sportterrein, ongeveer op de plek van het huidige Bernouilliplein, met de ingang aan de Korreweg. Op de harddraverijen kwam veel publiek af, zodat er ook een tribune bij kwam en een consumptietent. In 1922 moest deze baan plaatsmaken voor woningbouw.
Stadspark
Een nieuwe locatie voor een drafbaan werd gevonden in het Stadspark. De aanleg van dat nieuwe park aan de westzijde van de stad was in 1913 begonnen. In overleg met het bestuur van de Harddraverij- en Renvereeniging Groningen werd in het centrale gedeelte van het park, langs de Concourslaan, een 1120 meter lange draf- en renbaan aangelegd. De grasbaan werd op de dag van het Groningens Ontzet, maandag 28 augustus 1922, in gebruik genomen met draverijen over een afstand van 800 meter. Opnieuw was koningin Wilhelmina van de partij. Ze bezocht die dag ook een grote landbouwtentoonstelling in het Stadspark.
De paardenkoersen bleken in deze jaren zeer populair in de stad. Duizenden toeschouwers kwamen op de koersdagen af. Het baanrestaurant dat in 1927 werd geopend, deed op zulke dagen goede zaken. Net als het wedkantoor natuurlijk.
In 1944 werd de drafbaan door oorlogshandelingen volkomen vernield. Pas in 1947 waren er weer draverijen mogelijk.
Sintelbaan
Vanaf 1953 werd elk jaar in Groningen de Grote Prijs van Nederland verreden, waarvoor de beste renpaarden van het land naar Groningen kwamen.
In de jaren vijftig werd de roep luider om de grasbaan te vervangen door een kunstbaan. Vooral bij slecht weer was de grasbaan erg zwaar. Uiteindelijk werd in de winter van 1963/64 een sintelbaan aangelegd. De nieuwe baan was een verbetering voor de paardendraverijen, maar betekende het einde van het paardenrennen. Daarvoor was de ondergrond van de baan te hard.
In de jaren 1974 en 1975 werd een nieuwe betonnen en glasdichte tribune in de noordwesthoek van het tribuneterrein gebouwd. De baan werd vervangen door een zandbaan. Dat was ook het moment om de rijrichting om te draaien. Tot dan werd er rechtsom gelopen (als enige baan in Nederland), vanaf 1975 ging men ook in Groningen linksom koersen.
Westelijke ringweg
In dezelfde tijd werd de westelijke ringweg rondom Groningen aangelegd. Deze doorsneed het Stadspark. Hiervoor moest op de drafbaan het stalterrein wijken. Dat is het veld waarop de paarden voor de races werden voorbereid. Het nieuwe stalterrein kwam aan de overzijde van de baan. Rond 1990 moest dit terrein opnieuw plaats maken, nu voor het nieuwe hoofdkantoor van de Gasunie. Daarop werd het stalterrein verplaatst naar de noorderbocht, op de plaats waar eens het gezellige houten baanrestaurant stond, dat in de jaren zeventig was afgebrand.
Rolling Stones
In 1980, toen de drafsport in Nederland op het toppunt van haar bloei stond, werden in Groningen niet minder dan 39 meetings gehouden. Dat aantal zou daarna geleidelijk minder worden. Een grote slag werd Groningen toegebracht in 1996, toen het de vaste zaterdag als koersdag kwijtraakte aan de nieuwe baan van Wolvega. Rond de millenniumwisseling werd de drafbaan ontdekt als evenementenlocatie, met concerten van de Rolling Stones (1999) en Tina Turner (2000). In 2021 kwam er een definitief einde aan de paardenkoersen op de drafbaan.
Tegenwoordig wordt de drafbaan in het Stadspark voornamelijk gebruikt als evenemententerrein. Men komt niet langer voor toppaarden zoals Quintus Harvester, Quicksilver S en Speedy Volita, maar voor acts als Rammstein, Lionel Ritchie en Armin van Buren. Zo blijft de drafbaan een publiekstrekker van formaat.
Bronnen
Dit artikel is voor het grootste deel gebaseerd op de website van het Nationaal Draf- en rensport Museum, vooral de pagina over Harddraven in en rond de stad Groningen. De meeste foto's zijn ook van deze website afkomstig. Hier is nog veel meer te vinden over de draf- en rensport in Groningen.
Titelfoto: Paardendraverijen ter gelegenheid van 25-jarig bestaan van het Stadspark. Foto: Groninger Archieven.
Lees ook:
De verdiepte ligging van de zuidelijke ringweg is zondagochtend in beide richtingen afgesloten. Dit heeft te maken met een verzakking bij het spoor waar de ringweg onderdoor loopt. Hoe lang deze afsluiting gaat duren, is nog niet bekend. De zuidbaan van de ringweg was al dicht vanwege werkzaamheden.
Vanaf de tweede week van januari kunnen inwoners van Groningen een maand lang meedenken en meepraten met de gemeente over het Geheugenpaviljoen, of een ander kunstwerk in het toekomstige Zuiderplantsoen. Mede op basis van de reacties van inwoners besluit de gemeente of het Geheugenpaviljoen er wel of niet komt, al dan niet in aangepaste vorm.
Op donderdag 21 november en vrijdag 22 november planten we bomen aan bij de parallelweg van de westelijke ringweg (N370) ter hoogte van de Laan Corpus den Hoorn. Hierdoor zijn er verschillende afsluitingen rondom de dubbele rotonde Corpus den Hoorn/Stadspark.