Gluren bij de buren (4): A4 Burgerveen - Leiden
In deze vierde aflevering van 'Gluren bij de buren' richten we onze blik op de A4. Dit is een van de drukste wegen van Nederland. De A4 is een belangrijke economische verkeersader, die Rotterdam, Den Haag, Schiphol en Amsterdam met elkaar verbindt. Een stuk van 20 kilometer, tussen Burgerveen en Leiden, was jarenlang een flessenhals. Dat zorgde voor problemen met doorstroming, bereikbaarheid en leefbaarheid. Daarom is dit deel vanaf 2002 verbreed. Ook is een deel van de weg verdiept aangelegd. In 2015 was de klus geklaard.
Historie
De A4 is een weg met een lange historie. Al in 1821 stelde Koning Willem I het Rijkswegennet vast, met daarin een weg met het nummer 4, van Amsterdam, via Haarlem, Den Haag en Delft naar Hellevoetsluis. Vanaf 1957 werd het huidige tracé in delen opengesteld. Een bijzonderheid is het Aquaduct Ringvaart Haarlemmermeer, dat de A4 onder de Ringvaart door leidt. Het aquaduct is gebouwd in 1961 en daarmee het eerste aquaduct van Nederland.
Een groot deel van de A4 is al in de jaren negentig verbreed van 2x2 naar 2x3 rijstroken. In 2002 is gestart met het verbreden van de laatste ontbrekende twintig kilometer.
Project in hoofdlijnen
In dit artikel richten we ons op het zuidelijke deel (het blauwe deel op de kaart hierboven). Dit weggedeelte loopt van de Dwarswatering in Leiderdorp tot voorbij de afrit Leiden/Zoeterwoude-Dorp. In dit dichtbebouwde gebied zijn van noord naar zuid de volgende maatregelen genomen.
1. Verbreding A4
Bij de jachthaven en de ijsbaan van Leiderdorp is de A4 verbreed.
2. Verdiepte ligging
Over een lengte van 1.400 meter is de A4 in een verdiepte ligging aangelegd, van de Ericalaan in Leiderdorp tot de ingang van Roomburg in Leiden. Hierdoor is de geluidsoverlast sterk afgenomen. De weg zorgde jarenlang voor een scheiding tussen de woonkernen Leiderdorp, Leiden en Zoeterwoude-Rijndijk. Die barrière is verdwenen. Tussen de woonkernen is een prettig ruimtelijk gebied ontstaan. De verdiepte ligging zorgt ook voor een betere inpassing van de A4 in het landschap.
3. Aquaduct
De brug over de Oude Rijn is vervangen door een innovatief stalen aquaduct. De A4 gaat hier dus niet meer over de rivier heen, maar eronderdoor. De toeritten naar het aquaduct zijn verdiept aangelegd over een lengte van 1.400 meter, met voorzieningen voor onder meer kruisende wegen van de Ericalaan, Hoofdstraat en Hoge Rijndijk.
4. Spoorkruisingen
Bij de spoorlijn Leiden – Utrecht en bij de N11 (Leiden – Alphen aan de Rijn) zijn viaducten aangepast.
5. Parallelbanen
Tussen de afslagen Zoeterwoude-Rijndijk en Zoeterwoude-Dorp zijn aparte hoofd- en parallelbanen gekomen. Zo worden lokaal verkeer en doorgaand verkeer gescheiden.
Overeenkomsten en verschillen
Meest opvallende overeenkomst tussen Aanpak Ring Zuid en de A4 Burgerveen – Leiden is de verdiepte ligging. In Groningen is deze 1,2 kilometer lang, tussen Leiderdorp en Leiden 1,4 kilometer. In Groningen komen er drie deksels over de verdiepte ligging. Daar bovenop komt een nieuw park: het Zuiderplantsoen.
Bij de A4 is het gebied aan weerszijden van de verdiepte ligging in Leiderdorp samen met een bewonersgroep ingericht. Rijkswaterstaat had hiervoor een budget ter beschikking gesteld. Dit heeft veel goodwill in de omgeving opgeleverd.
Door de weg deels te verlagen, verdwijnt zowel in Groningen als in Leiden een barrière in stedelijk gebied. Gebieden die jarenlang van elkaar gescheiden waren, worden weer met elkaar verbonden. Op de plek waar de weg onder de grond verdwijnt, neemt de overlast van het verkeer af.
Het belangrijkste verschil tussen beide projecten is dat de A4 meer verkeer verwerkt dan de zuidelijke ringweg. In 2020 zullen in Leiden op een gemiddelde werkdag 170.000 auto’s door de tunnel rijden. In Groningen gaan in 2030 naar verwachting circa 113.500 auto’s door de verdiepte ligging.
Een ander verschil is dat in Leiden de weg via een aquaduct onder de Oude Rijn doorgaat. In Groningen doorsnijdt de verdiepte ligging het Oude Winschoterdiep. De weg kan hier niet onder het kanaal door, omdat er dan een te steile helling zou ontstaan naar het viaduct Europaweg.
Wat nemen we mee naar Groningen?
“Ook in Groningen hebben we aandacht voor slim plannen en slim bouwen”, vertelt Johan Postma van Aanpak Ring Zuid. “Net als bij de A4 is het bij de zuidelijke ringweg mogelijk de verdiepte ligging in twee delen te bouwen. Naast de zuidelijke ringweg kan alvast de zuidelijke bak van de verdiepte ligging worden gebouwd. Het verkeer op de ringweg kan dan gewoon blijven doorrijden, al is dat met smallere rijstroken. Als de zuidbak klaar is, kan het verkeer hierin alvast gaan rijden, waarna de noordbak kan worden gebouwd. Zo kunnen in beide richtingen steeds twee rijstroken beschikbaar blijven. Of de verdiepte ligging echt zo wordt gebouwd, is nog niet bekend. De opdrachtnemer bepaalt de uiteindelijke manier van bouwen.”
Slim plannen betekent in Groningen vooral zorgen voor een betere doorstroming op andere wegen. Postma: “Samen met Groningen Bereikbaar hebben we goed nagedacht over welke alternatieven we het verkeer kunnen bieden als er gewerkt wordt aan de zuidelijke ringweg. Als het in de uitvoeringsperiode op de zuidelijke ringweg net zo druk wordt als nu, kunnen er lange files ontstaan. We willen er daarom voor zorgen dat het verkeer dat niet per se via de zuidelijke ringweg hoeft, een andere route kan kiezen."
Zo wordt op de noordelijke en oostelijke ringweg de doorstroming verbeterd door alle kruisingen ongelijkvloers te maken. De verbinding tussen de noordelijke en de westelijke ringweg wordt verdubbeld. Ook de Sontbrug is tijdig klaar. Hierdoor ontstaat een nieuwe, snelle route voor verkeer uit de richting Hoogezand naar de binnenstad. Verder krijgen de rotondes bij de op- en afritten met de A7 bij Hoogkerk en de rotonde bij de Boerhaavelaan extra capaciteit. Tussen Hoogkerk en het station wordt de hoogwaardige OV-verbinding voltooid.
"Al deze aanpassingen dragen eraan bij dat de zuidelijke ringweg tijdens de werkzaamheden minder verkeer te verwerken krijgt"
Johan Postma
"Al deze aanpassingen dragen eraan bij dat de zuidelijke ringweg tijdens de werkzaamheden minder verkeer te verwerken krijgt", zegt Postma. "Andere projecten worden juist uitgesteld, zodat ze ten tijde van de ombouw van de zuidelijke ringweg niet tot overlast leiden. Dan gaat het bijvoorbeeld over de aanpassing van de westelijke ringweg en het vervangen van het Herewegviaduct. Slim plannen betekent ook meeliften met andere projecten. Voor het project Groningen Spoorzone moet het spoor waarschijnlijk enkele keren buiten dienst worden gesteld. Als we die momenten benutten om ook onze werkzaamheden bij het spoor te doen, levert dat minder vaak overlast op.”
Slim bouwen wordt vooral een uitdaging voor de opdrachtnemer, aldus Postma. “Wij stimuleren hen om te bouwen met zo weinig mogelijk hinder. Ze moeten hiervoor een plan maken dat zwaar meeweegt in de aanbesteding. We rekenen op creatieve en vernieuwende oplossingen.”
Dit is de vierde aflevering van ‘Gluren bij de buren’. In deze reeks artikelen bekijken we enkele projecten in het land die overeenkomsten hebben met Aanpak Ring Zuid. Daarbij kijken we vooral naar wat er gedaan is om de overlast te beperken. Aanpak Ring Zuid kan van deze ervaringen gebruik maken.
Lees ook:
De Esperantotunnel maakt straks deel uit van het Zuiderplantsoen. Via deze tunnel kunnen voetgangers en fietsers van het ene naar het andere deel van het park komen. De tunnelbak is in 2017 onder het spoor geplaatst en dicht gemaakt. Nu zijn we hard aan het werk om de Esperantotunnel af te maken. Onze fotograaf Raymond Bos heeft de werkzaamheden vastgelegd.
Van vrijdag 25 oktober 20:00 uur tot maandag 28 oktober 6:00 uur sluiten we de toerit naar de verdiepte ligging vanaf de Europaweg af. Dit is nodig voor een veilige afsluiting van de A28 verderop richting Assen.
In de weekenden van 25-28 oktober en 15-18 november en in de nachten van 28-31 oktober en 18-21 november voeren we werkzaamheden uit langs de A28 ter hoogte van – en langs oprit 39 Groningen-Zuid. Deze werkzaamheden zijn noodzakelijk voor het plaatsen van groenschermen. Om de veiligheid te waarborgen, worden delen van de A28 in deze periodes tijdelijk afgesloten.